مشگین شهر و هرآنچه که درباره آن نمی‌دانید

مشگین شهر یکی از شهرستان‌های استان اردبیل بوده و در شمال غربی ایران واقع شده است. این شهر با مرکز ایران یعنی تهران 839 کیلومتر فاصله دارد و دومین شهر بزرگ استان اردبیل محسوب می‌شود. وجود انواع جاذبه طبیعی و تاریخی در مشگین شهر سبب شده است تا هر سال میزبان مسافران و گردشگران زیادی از سایر نقاط ایران و حتی جهان باشد. از جمله جاذبه دیدنی این شهر، منظره زیبای قله سبلان است که در بخش جنوبی شهر قرار دارد.

قدمت مشگین شهر به قرن‌های اولیه اسلام باز می‌گردد ولی دوران اوج و شکوفایی این شهر مربوط به عصر صفویه می‌باشد. مشگین شهر در کل ایران به خاطر فرش‌های آذربایجانی و چشمه‌های معدنی طبیعی شناخته می‌شود. وجود رودخانه‌های پر آب مانند انار، خیاو، مشکین چای و چندین رود دیگر سبب شده تا در اطراف این شهر طبیعت زیبا و چشم نوازی ایجاد شود.

شهرستان مشگین شهر

موقعیت مشگین شهر

همانطور که گفته شد مشگین شهر با کوه سبلان فاصله کمی دارد. ارتفاع کوه سبلان به 4811 متر می‌رسد و خود مشگین شهر نیز ارتفاع زیادی نسبت به سطح دریا دارد. در مشگین شهر می‌توانید ۹ چشمه آبگرم طبیعی، ۱۱ مجتمع آبدرمانی، آبشار، مناظر صخره‌ای، رودخانه، دشت، بیشه زار، جنگل و… را پیدا کنید که مخصوص طرفداران طبیعت است. در این شهر حدود 600 آثار تاریخی و قدیمی وجود دارد که پل معلق خاورمیانه نمونه بی‌نظیر این شهر است. سایت‌های پرواز پاراگلایدر قابل استفاده برای گردشگران نیز باعث شده تا مشکین شهر مقصدی ایده‌آل برای ماجراجویی محسوب شود.

از خصوصیات جغرافیایی مشگین شهر می‌توان به دشت مغان اشاره کرد که در شمال غربی این شهر واقع شده است. مشگین شهر از سمت شمال شرق با کشور آذربایجان همسایه بوده و از بخش جنوب شرقی به اردبیل متصل است. در بخش جنوب غربی مشگین شهر نیز اهر و تبریز قرار دارند. این شهرستان دارای ۵ بخش ارشق، مرکزی، مشگین شرقی، قصابه و مرادلو، ۱۲ دهستان ارشق مرکزی، ارشق شمالی، مشگین غربی، مشگین شرقی، لاهرود، ارشق غربی، نقدی، قره سو، نقدی صلوات، یافت، شعبان همچنین ۶ شهر رضی، فخرآباد، مشگین شهر، قصابه مرادلو، لاهرود است.

تاریخچه مشگین شهر

از دیگر نام‌هایی که در قدیم به این شهرستان نسبت داده شده است می‌توان به میمند، خیاو، وراوی، بیشکین اشاره کرد. شهرستان مشگین شهر در قدیم محلی به عنوان پناهگاه برای درماندگان و سوداگران و نوعی گذرگاه نیز محسوب می‌شده است. در این شهرستان انواع سکه یافت شده که نشان می‌دهد قدمت این شهر حتی به زمان اتابکان آذربایجان نیز می‌رسد. البته ناگفته نماند که برخی یافته‌های باستان شناسان که از منطقه شهریری و روستای خرم آباد کشف شده، نشان می‌دهد که قدمت مشگین شهر به بیشتر از 8 هزار سال قبل از میلاد و دوران عصر آهن نیز می‌رسد. همچنین سنگ‌نوشته‌ منسوب به شاپور دوم ساسانی، که در ۱۵۰ متری غرب کهنه قلعه قرار داشته است، تاریخ این شهر را تا دوره ساسانیان (سال ۳۳۷ میلادی) نشان می‌دهد.

آب و هوای شهرستان مشگین شهر

از آنجایی که کوه سبلان در نزدیکی مشگین شهر واقع شده، لذا آب و هوای این شهرستان کوهستانی است. اگر به دنبال هوای خنک در فصل تابستان هستید به مشگین شهر سفر کنید تا شاهد باد خنک در تابستان باشید. در زمستان هوای این شهرستان سرد و یخبندان است و نیمه دوم سال را معمولا شاهد برف و باران در این شهرستان هستیم. در فروردین ماه هوای مشگین شهر هنوز سوز و سرما دارد و بهار از اردیبهشت شروع می‌شود.

در بخش‌های مختلف شهرستان مشگین شهر شاهد 4 نوع اقلیم مدیترانه‌ای معتدل، گرم و خشک، استپی سرد و کوهستانی سرد خواهید بود. متوسط میزان بارندگی سالانه معادل با ۳۰۰ میلی لیتر بوده و در طول ۵ تا ۸ ماه سال نیز خشک یخبندان و نیمه خشک است.

لباس محلی مردم مشگین شهر

در برخی از بخش‌های استان اردبیل مثل منطقه مغان و ارسباران و حتی در میان برخی عشایر کوچ نشین و یا روستاییان، مردان و زنان هنوز هم لباس محلی بر تن دارند. مردان ایل معمولا لباس اختصاصی ندارند و کت و شلوار و یا کلاه آن‌ها که معروف به کِپی (kepi) یا كلاه ترک داری می‌باشد، جزو لباس‌های اصلی مردان شاهسونی محسوب می‌شوند. خانم‌های ایل یا روستاییان نیز از روسری معروف به چارقد گلداری، پیراهن بلند، تنبان (نوعی شلیته)، جلیقه و كفش‌های دست‌دوزی استفاده می‌کنند.

لباس محلی مردم مشگین شهر

آداب و رسوم و فرهنگ مردم مشگین شهر

از زمان گذشته روستاییان، رسم چهارشنبه آخر سال را به نام گل چهارشنبه دارند. این این مراسم خانه تکانی، تمیز کردن خانه، هدیه بردن برای عروس، سفره مخصوص چهارشنبه پر شده با خشکبار و شیرینی، پریدن از روی آتش به نام نو اوستی، بستن کمربند پارچه ای سفید به در یا پنجره همسایه های ویژه و بزرگان رواج داشته است. در چهارشنبه سوری غذاهای مخصوص پخته شده و انواع آجیل و شکلات سرو می‌شود و انواع بازی‌های مختلف را انجام می‌دهند.

در قدیم رسم بود که کدبانوی خانه شام درست کرده و بعد از شام، دخترهای جوان به بیرون از منزل می‌رفتند و شال خود را به رسم عشق و علاقه از در یا پنجره خانه دوست یا عشق خود آویزان می‌کردند و با این روش ابراز علاقه و ازدواج با فرد مقابل را داشتند. سپس پس به حساب آن خانه، هدیه هایی مانند جوراب، شکلات، تخم‌مرغ، نخود، کشمش و یا پول را به شال و پارچه بسته و شادی جوانان را کامل می‌کنند؛ این رسم «قورشاق سالاماخ» نام داشت.

جاذبه‌های دیدنی و گردشگری مشگین شهر

مشگین شهر دارای جاذبه‌های گردشگری تاریخی و طبیعی بسیاری است. همین امر باعث شده تا این شهر به عنوان نگین استان اردبیل شناخته شود.

کتیبه شاپور ساسانی

یکی از جاذبه‌های تاریخی شهرستان مشگین شهر، کتیبه شاپور ساسانی است که حدودا در 100 متری شرق میدان اصلی شهر و در داخل دره‌ای به نام دره باق نوروز واقع شده است. در اطراف مشگین شهر به دلیل وجود مناطق تپه‌ای، انواع تخته سنگ‌های بزرگ وجود دارد که کتیبه شاپور ساسانی بر روی یکی از این سنگ‌ها قرار دارد. کتیبه متعلق به سال ۲۷ سلطنت شاپور دوم (۳۰۹-۳۷۹)، پسر هرمز دوم (۳۰۲-۳۰۹)، نوه نارسه (۲۹۳-۳۰۲) است.

کتیبه شاپور ساسانی

قلعه کهنه مشگین شهر

از دیگر آثار دیدنی مشگین شهر، می‌توان به قلعه کهنه اشاره کرد که در دامنه شرقی دره باق نوروز واقع شده و در کنار آن یک رودخانه قرار دارد. در این قلعه یک کتیبه وجود دارد که با خط پهلوی و مربوط به دوره ساسانیان می‌باشد. احتمال داده می‌شود که این قلعه به جای قلعه باستانی ساسانیان بنا شده است. قلعه کهنه را به نام‌های دیگری مانند قلعه کهنه، کهنه قالا و قلعه ارشق می‌شناسند. این قلعه مساحتی برابر با 15000 متر مربع دارد و بر روی تپه‌ای به ارتفاع 50 متر ساخته شده است. ارتفاع این قلعه از سطح دریا بیشتر از 1400 متر است.

قلعه کهنه مشگین شهر

آرامگاه شیخ حیدر

آرامگاه شیخ حیدر در مشگین شهر ارتفاعی برابر با 18 متر دارد. با توجه به شواهدات گفته می‌شود ساختار استوانه‌ای این آرامگاه به قرن 7 یا 9 هجری باز می‌گردد. در نمای این آرامگاه انواع تزئینات دیده می‌شود و درگاه و نمای سازه با طریف کاری بخصوصی توسط کاشی‌کاری، آجر‌کاری، کتیبه‌های با نام‌های مقدس و غیره تزئین شده‌اند.

آرامگاه شیخ حیدر

زیستگاه شیروان دره‌سی

زیستگاه شیروان دره‌سی دارای مساحتی برابر با 75 کیلومتر مربع است. این زیستگاهی در ارتفاع 2200 متری و در حدود 20 کیلومتری جنوب شرقی مشگین واقع شده است. در این زیستگاه انواع بز وحشی، گوسفند وحشی ارمنی، روباه، گرگ، خرگوش، کبک، لاک پشت، رینگدو و دیگر گونه‌های پرندگان مهاجر وجود دارند. از این رو این محوطه به عنوان یکی از جاذبه‌های طبیعی در مشگین شهر شناخته می‌شود.

زیستگاه شیروان دره‌سی

مناطق حفاظت شده حیات وحش مشگین شهر

از دیگر زیستگاه‌های مهم و مناطق حفاظت شده مشگین شهر می‌توان به مناطق حفاظت شده حاجیلو، تنبق، ارباب کندی و مناطق مسکونی تابستانی و زمستانی مشکین شهر، جنگل‌های فادقلو در اطراف اردبیل، منطقه اقامتی تابستانی شقله دره در اردبیل – جاده آستارا، غار هفت خانه در روستای گرم خانه (خلخال)، غار دارو در شاهرود – جاده خلخال و منطقه تفریحی خلخال اشاره کرد.

قبرستان اونار

در 24 کیلومتری روستای اونار در اطراف مشگین شهر، قبرستان اونار قرار دارد. این قبرستان به علت سنگ قبرهای خاص شناخته شده است. برای مثال برخی از سنگ قبرها دارای طرح ستاره و یا تزئینات خاصی هستند. در قدیم از این قبرستان برخی اشیای تاریخی پیدا شده است.

قبرستان اونار

چشمه‌های آب گرم مشگین شهر

یکی از علت‌های اصلی سفر گردشگران به مشگین شهر، وجود انواع چشمه آب گرم است که جزو دیدنی‌های خاص این شهرستان محسوب می‌شوند. این چشمه‌های آب گرم به علت خاصیت درمانی که دارند، طرفداران زیادی از سرتاسر ایران دارند. از مهم‌ترین چشمه آب گرم مشگین شهر که زیاد هم شناخته شده نیستند، می‌توان به چشمه ایلاوند، چشمه شابیل، چشمه آبگرم قینرجه، چشمه دودو، آبگرم قوتورسویی، چشمه حرارتی مول در مشکین شهر، چشمه حرارتی برجلو، چشمه آب گرم در روستای گرمخانه (خلخال)، چشمه سردابی در روستای سرداب (اردبیل)، هفت بلوک، آب پهن و آب یال سوئی اشاره کرد.

قلعه آقچه

از دیگر جاذبه طبیعی و دیدنی در کوه‌های اطراف مشگین شهر، قلعه آقچه است. این کوه هم دارای طبیعت بکر و زیبا و هم دارای اهمیت تاریخی است. در این کوه انواع اشیای سرامیکی و سفالی پیدا شده است که به هزاره اول پیش از میلاد بر می‌گردد. این کوه در منطقه صخره‌ای در نزدیکی دره چاتین و روستای قره قیه قرار دارد.

پل معلق مشگین شهر

از جابه‌‌های پر طرفدار در مشگین شهر، پل معلق است که طولانی‌ترین پل معلق کابلی در خاورمیانه محسوب می‌شود. ارتفاع این پل از روخانه خیاوچایی 80 متر است. پل معلق مشگین شهر 2 متر عرض و 365 متر طول دارد.

پل معلق مشگین شهر

امامزاده سید سلیمان

یکی از مکان‌های مذهبی و البته تاریخی در این شهرستان، امامزاده سید سلیمان است که مقبره آن در روستای فخر آباد واقع در شهرستان مشگین شهر است. نمای این مقبره توسط سنگ‌های سیاه و آجر کار شده است که زیبایی و ظرافت خاصی را مقبره داده است. فضای درونی این مقبره با گچ و نقاشی طراحی شده است. قدمت این بنای تاریخی و با ارزش به سال ۱۲۴۴ هجری شمسی بر می‌گردد.

امامزاده سید سلیمان

شهریری یا شهر یئری

شهر یری یا شهر یئری یکی از مشهورترین و البته عجیب‌ترین جاهای دیدنی مشگین‌شهر است. بعد از کشف این منطقه در سال ۱۹۷۸ میلادی حفاری‌های گسترده‌ای در منطقه صورت گرفت. حفاری‌ها منجر به کشف اشیای باارزش از داخل گورهای آن شد. این منطقه در فاصله ۳۱ کیلومتری شرق شهرستان مشگین شهر و در کنار رودخانه قره‌سو قرار گرفته است. محوطه شهر یئری از سه قسمت معبد، قوشاتپه و قله تشکیل شده و سنگ‌افراشت‌های این محل با فرسایش و تخریب زیادی روبه‌رو شده‌اند.

شهریری یا شهر یئری

صنایع دستی و سوغات مشگین شهر

در شهرستان مشگین شهر نیز مانند اردبیل انواع صنایع دستی غنی وجود دارد که اکثرا توسط بانوان تولید می‌شوند و قدمت بسیار طولانی دارد. از معروف‌ترین صنایع دستی مشگین شهر می‌توان به قالی و ورنی اشاره کرد. ولی مهم‌ترین صنایع دستی این شهرستان ورنی‌بافی، قالی بافی، جاجیم بافی، گلیم بافی، منبت و معرق چوب، سفالگری و نمدمالی می‌باشد.

البته از سوغاتی‌های خوراکی این شهرستان نیز غافل نشوید و حتما از شیرینی‌های محلی و خوراکی‌های خوشمزه آن امتحان کنید. اگر به مشگین شهر سفر کردید خوردن حلوا سیاه را فراموش نکنید.

صنایع دستی و سوغات مشگین شهر

مراکز خرید مشگین شهر

شهرستان مشگین شهر در طول سال بخصوص در تابستان مملو از مسافر و گردشگر است و به همین دلیل نیز دارای مراکز خرید مختلفی می‌باشد که هر سال به تعداد آن افزوده می‌شود. اگر به دنبال خرید لباس یا سوغاتی از مشگین شهر هستید حتما به مراکز خرید شهر بروید. از مهم‌ترین مراکز خرید مشگین شهر می‌توان به مرکز خرید ساوالان، مرکز خرید گلستان، مرکز خرید آویس و مرکز خرید توحید اشاره کرد.